वाचता वाचता एक विचारप्रवण अनुभव

वाचता वाचता एक विचारप्रवण अनुभव

वाचता वाचता एक विचारप्रवण अनुभव

वाचता वाचता – एक विचारप्रवण अनुभव

सुरुवात – वर्तमानपत्र आणि माझा निर्णय

मंडळी नमस्कार!
गेल्या साठ वर्षांपासून अनेक वृत्तपत्रे वाचत आलो, त्यांची राजकीय, सामाजिक, आणि साहित्यिक उंची-खोली पडताळताना प्रचंड निराशा झाली.
खूप विचार (की अविचार?) करून शेवटी मी ‘दिव्य मराठी’ वाचायला सुरुवात केली.

वर्तमानपत्रांचे स्वरूप

बहुतेक वर्तमानपत्रांच्या संपादकांना साहित्य, राजकारण, किंवा समाजकारणाशी काहीही देणे-घेणे नसते. चोरी, लुटमार, भ्रष्टाचार, बलात्कार, आणि सोडचिठ्ठी याच बातम्या अग्रक्रमाने छापणे, हेच त्यांचे मुख्य उद्दिष्ट असते.
वर्तमानपत्रासाठी पैसे खर्च करणे आता अनावश्यक वाटते, कारण:

आधुनिक संगणकीय युगात Google गुरू हवी ती माहिती क्षणात उपलब्ध करून देतो.

हवामान अंदाजापासून ते आरोग्य आणि शेतीविषयक माहिती सहज मिळते.

वर्तमानपत्रांसाठी माझा खर्च

दररोज पाच रुपये म्हणजे महिना दीडशे रुपये खर्च होतो. या खर्चावर विचार करताना वाटते, माझ्यासारखे महाभाग नसते तर ही वर्तमानपत्रे चालली असती का?

पुणे: सांस्कृतिक नगरीवर प्रश्नचिन्ह?

नवीन बातमी आणि माझी प्रतिक्रिया

राष्ट्रीय पुस्तक न्यास कार्यालयासाठी मुख्यमंत्री महोदयांनी पुण्यात जागा मंजूर केली. मात्र, पुढील तीस वर्षे त्या कार्यालयात अधिकारी ‘माशा मारत बसतील’ अशी स्पष्ट कल्पना आली.
याच पुण्याचा उल्लेख ‘सांस्कृतिक नगरी’ म्हणून केला गेला, तेव्हा मात्र मला हसता हसता पुरेवाट झाली!

पुणे नगरीतील पहिली ओळख

१९६५-६६ मध्ये दहावीत असताना, आम्ही राज्यस्तरीय क्रीडास्पर्धेसाठी पुण्यात गेलो. तिथे सांस्कृतिक ‘चालीरीतीं’नी आम्हाला बुचकळ्यात टाकले.

भाजीत गूळ टाकण्याचा प्रकार:
प्रत्येक भाजीत गूळ असल्याची शंका खरी ठरली. शिवाय गूळही वेगळा वाढला जात होता.

“घालू का” विरुद्ध “वाढू का”:
विदर्भात पदार्थ वाढताना ‘वाढू का’ असे विचारले जाते, पण पुण्यात ‘घालू का’ असे विचारत असत.
त्यामुळे आम्हा शाळकरी मुलांना हसून हसून पुरेवाट झाली.

सांस्कृतिक नगरीचा इतिहास आणि वास्तव

पुण्याचा सांस्कृतिक इतिहास पाहताना काही प्रश्न उपस्थित होतात:

स्त्री शिक्षणावरील विरोध:
पुण्यातच स्त्री शिक्षणाला मोठा विरोध झाला. महात्मा ज्योतिबा फुले आणि सावित्रीबाई फुले यांचा प्रचंड छळ झाला.

पाठ्यपुस्तकातील वर्चस्व:
पाठ्यपुस्तकांमध्ये पुण्या-मुंबईतील साहित्यिकांचेच वर्चस्व होते, मात्र परिस्थिती आता पूर्णतः बदलली आहे.

सांस्कृतिक नगरी का म्हणावे?

ज्या शहराने इतिहासात महिलांच्या शिक्षणाला विरोध केला, त्याला ‘सांस्कृतिक नगरी’ म्हणणे योग्य आहे का?

शेवटचा विचार

वर्तमानपत्रांचा दर्जा, सांस्कृतिक रुढी, आणि समाजकारण याबद्दल विचार करताना नवा दृष्टिकोन स्वीकारण्याची वेळ आली आहे.
– शिवाजी साळुंके,
चाळीसगाव, जि. जळगाव

टीप:

हे विचार तुमच्यासारख्या वाचकांसाठी आहेत. तुमचे मत नक्की कळवा!